Samen leren van, met en voor de natuur

Op woensdag 18 juni verzamelden zich 35 onderwijsprofessionals op Montessori basisschool Arcade in Utrecht voor de eerste bijeenkomst van de Community of Practice (CoP) Natuurinclusief Onderwijs. Een stralende dag, letterlijk en figuurlijk: het was 26 graden en de buitenruimte van Arcade, inclusief schooltuin en amfitheater, vormde een inspirerende plek om samen te leren en ervaringen te delen.

De locatie was niet toevallig gekozen. Op Arcade is de natuur een vanzelfsprekend onderdeel van het onderwijs. Kinderen mogen bijvoorbeeld zelf bepalen wanneer ze naar buiten gaan. Een klein detail, maar met een grote pedagogische waarde: het leert kinderen luisteren naar hun eigen behoeften en versterkt hun verbondenheid met de natuur. Een waardevolle praktijk die voorafgaand aan de bijeenkomst al veel gespreksstof opleverde.

Spelenderwijs tot de kern

De middag werd afgetrapt door Katja van Dalen en Merel Collenteur, die een werkvorm begeleidden die je ook met je eigen leerlingen of studenten kunt doen. Om te landen en echt aanwezig te zijn in het moment, startten we met een fysieke activiteit die op speelse wijze hielp om de energie te laten stromen. Wat volgde was een opvallende rust en focus in de groep; een mooie basis om samen de diepte in te gaan.

We onderzochten samen wat natuurinclusief onderwijs voor ieder van ons betekent. Wat heb jij nodig om je verbonden te voelen met de natuur? De antwoorden waren rijk en divers: het ruisen van een beekje, het koele gras onder je voeten, de imposante boom die ons die dag van schaduw voorzag. Het delen van deze persoonlijke perspectieven bracht ons dichter bij de essentie: je kunt natuurinclusief onderwijs pas echt vormgeven als je ook zelf een relatie hebt met de natuur.

Eten en uitwisselen

Tijdens het eten (van Femkje Pietersma van FemsFood, een oud-leerkracht van Arcade) was er ruimte om te netwerken en informele gesprekken te voeren. Ideeën, vragen en praktijkvoorbeelden vlogen over de tafel. Tussen happen door kwamen ook concrete samenwerkingen op gang, zoals het uitwisselen van lesideeën of meedenken over natuurinclusieve schoolpleinen.

Verbinding op meerdere lagen

De avond stond in het teken van verdieping. Onder begeleiding van Merlijn Twaalfhoven (componist en oprichter van The Turn Club) gingen we een regeneratieve dialoog aan. Met ogenschijnlijk simpele vragen als: “Leer je liever over de natuur of van de natuur?” en “Wil je leren voor de natuur, in de natuur, of met de natuur?” ontstonden er al snel gesprekken die filosofisch en praktisch tegelijk waren.

Bij de eerste vraag koos het merendeel van de groep vrijwel direct voor leren van de natuur. Maar naarmate Merlijn verder vroeg en opties als ‘met’, ‘in’ en ‘voor’ de natuur inbracht, verschoof het gesprek. De aanvankelijke overeenstemming maakte plaats voor een steeds genuanceerdere verdeling van voorkeuren. Niet omdat men het oneens was, maar omdat iedereen het begrip vanuit hun eigen onderwijspraktijk anders beleefde.

"De natuur is groter dan wij", merkte iemand op, "dus we leren van haar." "Maar dat kan toch alleen echt als je er ook bent?", reageerde een ander. "Leren van de natuur kan dus alleen in de natuur."
Een ander voegde toe: "Als je met de natuur leert, ben je ook aan het experimenteren. Je gaat samen iets aan, dat is een andere relatie."

Zo groeide het gesprek van een individuele reflectie naar een gedeeld onderzoek: wat betekent het om in verbondenheid met de natuur te leren en les te geven? De verschillende perspectieven werden door de groep niet als verwarrend, maar als verrijkend ervaren.

Samen verder

Wat deze eerste bijeenkomst vooral duidelijk maakte, is dat natuurinclusief onderwijs niet alleen draait om de verbinding met de natuur, maar ook om de verbinding tussen scholen, opleidingen en docenten. Tijdens de afsluiting ontstonden spontane samenwerkingen: docenten die elkaar opzochten om mee te denken over onderwijsontwikkeling, lesvormen of onderzoeksprojecten.

Dat is de kracht van een Community of Practice: het creëren van een leeromgeving waar ruimte is voor uitwisseling, reflectie en samenwerking. Waar je als docent niet alleen geïnspireerd raakt, maar ook voelt: we doen dit samen. En samen komen we verder.

Wil jij ook deel uitmaken van deze beweging?

Ben je docent of onderwijsprofessional en wil je natuurinclusief onderwijs verder verkennen en vormgeven in jouw praktijk? Sluit je dan aan bij onze Community of Practice!

We ontdekken tijdens de drie landelijke bijeenkomsten al doende een werkvorm die ook regionaal navolging kan krijgen, zodat er op meer plekken Communities of Practice (CoP’s) kunnen ontstaan.

• Volgende bijeenkomst: in oktober, precieze datum volgt

• Locatie: volgt

• Tijd: 15:00 – 20:00 uur

• Kosten: geen

• Inschrijven kan via deze link.

Wil je meer weten over natuurinclusief onderwijs? Lees de Startnotitie of luister de podcast Natuurinclusief Onderwijs.