N346 in Lochem: de groene schakel van de Achterhoek
De nieuwe provinciale weg N346 in Lochem is een belangrijke schakel tussen de Achterhoek, de A1 en de Stedendriehoek (Deventer, Zutphen en Apeldoorn). De N346, laat zien dat natuurinclusiviteit een integraal onderdeel kan zijn van een infrastructuurproject. De ruimtelijke inpassing in het groene landschap van de Achterhoek was één van de belangrijkste doelstellingen. ‘Natuurinclusieve aanbesteding, ontwerpvrijheid, integrale expertise en eigenaarschap op groene ambities van betrokkenenwaren de doorslaggevende factoren op het project, vertelt Tijl Essens, ecoloog bij BAM Infra Nederland.
De infra- en watersector ondergaan een belangrijke transitie richting een meer natuurinclusieve benadering van grond- weg-, en waterbouw (GWW) projecten. Niet alleen om de klimaat-natuurdoelen te halen, maar ook om te werken aan gezonde leefomgeving. In deze serie van praktijkverhalen lichten we voorbeelden uit van succesvolle infraprojecten die bezig zijn met natuurinclusiviteit.
BAM Infra Nederland realiseert de opgave in opdracht van Provincie Gelderland. Samen met de provincie streeft het bouwbedrijf naar behoud en verbinding van de natuur en ruimtelijke kwaliteit. ‘De opdrachtgever heeft net als wij ambitieuze doelstellingen’, aldus Tijl. ‘Gelderland is de groenste provincie van Nederland en wil natuur behouden en verdere versnippering van natuur voorkomen. Volgens Tijl draagt de verbinding tussen plant- en diersoorten bij aan een robuuste veerkrachtige natuur.
‘Het succes komt ook door een aantal mensen intern én extern in het projectteam samen te brengen op het juiste moment. Iedereen heeft voldoende oog voor natuur, kwaliteitsnormen, integraliteit en commerciële voordelen op lange termijn’
Tijl Essens, ecoloog bij BAM Infra Nederland
Natuurinclusieve maatregelen
Het bouwbedrijf trof samen met de architecten en stedenbouwkundigen van wUrck en de provincie meerdere maatregelen om mens én dier veilig te laten bewegen. Voor het nieuwe tracé werden meerdere natuurinclusieve maatregelen getroffen, zoals:
Een bermbeveiliging gecombineerd met een lichtbeperkende afscheiding voor een vleermuisroute over het kanaal en op de rotonde.
Alle beplanting die is aangebracht is niet alleen inheems, maar heeft ook een autochtone herkomst. Dat betekent dat de planten en kruiden ook bloeien op het moment dat dit voor onze inheemse insecten en fauna nodig is. in het beplantingsplan is rekening gehouden met de bloei- en vruchtkalender zodat voor een groot deel van het jaar voedsel voor insecten en vogels beschikbaar is
Toepassing van robuuster ecologische corridors, zoals een brede groenstrook op het viaduct, een ecoduiker en diverse kleine faunatunnels. Een ecoduiker verbindt watergangen onder wegen of dijken met elkaar. Vaak primair bedoeld voor waterdoorvoer, maar hier zodanig ontworpen dat het ook zoogdieren en amfibieën in staat stelt te migreren.
Natuurvriendelijke oevers die de biodiversiteit en werking van natuur verbeteren, zorgen voor gezonde waterkwaliteit.
Geïntegreerde vleermuisverblijven in landhoofden van de verkeerbrug en de fiets- en voetgangersbrug.
Bij het gehele project is biobased materiaal gebruikt dat CO2 opslaat gedurende de levensduur van het materiaal.
Geïntegreerde vleermuisverblijven in landhoofden van de verkeerbrug en de fiets- en voetgangersbrug (bron: BAM Infra Nederland)
Om deze maatregelen te treffen, werkten niet alleen de provincie en BAM samen, maar werden ook een landschapsarchitect en een ervaren lokale groenuitvoerder ingeschakeld. De groenuitvoerder was verantwoordelijk voor het toetsen van de beplanting aan lokale condities, realisatie en het onderhoud. Verder werkte een ontwerpleider, de projectleider en de ecoloog mee voor de integrale inpassing van het ontwerp. ‘Samen met de provincie en de eerdergenoemde partijen is het ontwerp voor de nieuwe provinciale weg volledig ingekleurd. Hierdoor kreeg het groen en de verbinding met de natuur en buiten de projectgrenzen een prominente rol’, vertelt Tijl.
Factoren voor succes
En wat was de doorslaggevende factor voor succes? Volgens Tijl is dat de samenwerking met de provincie en de prominente rol die het onderwerp kreeg in de aanbesteding door de opdrachtgever. ‘Het succes komt ook door een aantal mensen intern én extern in het projectteam samen te brengen op het juiste moment. Iedereen heeft voldoende oog voor natuur, kwaliteitsnormen, integraliteit en commerciële voordelen op lange termijn.’
De nieuwe provinciale weg N346 in Lochem (bron: BAM Infra Nederland)
Het financiële plaatje is soms een sta-in-de-weg bij natuurinclusieve maatregelen, maar bij dit project waren de financiële kaders in de tenderfase al voldoende ruim vastgesteld omdat er prioriteit werd gegeven aan de kwaliteit van de leefomgeving, voor mens én dier. Volgens Tijl heeft BAM Infra Nederland in dit project het eisenpakket volledig benut. ‘We hebben hoog op kwaliteit ingezet. Dit communiceerden we naar de opdrachtgever en onderbouwden dit in de tenderaanbieding. Bovendien kosten de maatregelen naar verhouding weinig’ omdat we deze onderdeel konden laten vormen van de aanbesteding én de afspraken over kwaliteit gezamenlijk vasthielden in het verdere ontwerpproces en uitvoering.
Natuurinclusieve tip van Tijl
Een oproep aan opdrachtgevers: zorg ervoor dat biodiversiteit, groene omgeving, klimaatadaptatie een standaard onderdeel is in de uitvraag. Tijl licht toe: ‘De samenwerking met de opdrachtgever, Provincie Gelderland, was erg prettig. Hierdoor konden we veel voor de natuur realiseren. De opdrachtgever nam natuur als belangrijk uitgangspunt mee vanaf het begin van het project. Zo kwamen we samen verder.’