Wat drijft Change Maker Vincent van der Veen?

“Het gaat niet alleen om de fysieke transformatie van schoolpleinen, maar vooral om de sociale transformatie,” vertelt Vincent van der Veen, impactmanager bij IVN Natuureducatie. Onlangs werd hij bekroond met de Change Maker Award voor zijn inzet om schoolpleinen in Zeeland te vergroenen. Wat drijft deze change maker, die ooit begon als schoolmeester? 

Als leerkracht stond Vincent zelf vaak binnen tussen vier muren. “Ik ben een buitenmens, maar opgeleid tot binnenmeester. Het is eigenlijk je taak om kinderen stil te krijgen achter hun tafel, terwijl ik al snel voelde dat dit niet klopte. We lazen over vogels zoals de koolmees, terwijl je die ook gewoon buiten kunt zien. Toen besefte ik: binnen zitten is niet natuurlijk voor kinderen — misschien zelfs niet voor mensen.”

“We lazen over vogels zoals de koolmees, terwijl je die ook gewoon buiten kunt zien. Toen besefte ik: binnen zitten is niet natuurlijk voor kinderen — misschien zelfs niet voor mensen.”

Vincent van der Veen, impactmanager bij IVN Natuureducatie.

Van meester naar impactmanager 

Tegenwoordig zet Vincent zich bij IVN in om schoolpleinen te vergroenen, zodat kinderen én natuur samen de ruimte krijgen om te groeien. Zijn werk voelt persoonlijk. “Ik ben opgeleid tot schoolmeester en nu verantwoordelijk voor dit programma. We doen twee dingen: ten eerste brengen we de natuur terug op schoolpleinen, omdat die natuur kinderen helpt om op te bloeien. Ten tweede willen we kinderen en jongeren opnieuw verliefd laten worden op de natuur.” 

Impact op grote schaal  

Hoewel hij nu impact heeft op veel scholen tegelijk, kijkt Vincent nog vaak terug op zijn tijd voor de klas. “Het kriebelt soms nog, want juist voor kinderen in lastige situaties kun je als schoolmeester heel waardevol zijn. Dat mis ik oprecht. Maar nu bereik ik waarschijnlijk meer kinderen dan wanneer ik tussen vier muren was gebleven.” Die drive om écht verschil te maken, bracht hem op het idee schoolpleinen grondig te veranderen. “Toen ik begon, noemde ik het een revolutie. Evolutie duurt te lang; ik wilde snel resultaat, voor deze generatie kinderen.” 

Maatwerk in vergroening 

Hoe een schoolplein eruitziet, hangt volgens Vincent af van de school zelf. “Het belangrijkste is dat scholen eigenaarschap voelen. Als een school gezonde voeding belangrijk vindt, leggen ze daar de nadruk op. Is het een bewegingsschool, dan ondersteun je vooral de motorische ontwikkeling.” 

Cultuurverandering  

Wetenschappelijk onderzoek laat steeds duidelijker zien welke voordelen de natuur heeft voor de ontwikkeling van kinderen. Vincent: “Daarnaast helpt het ons om klimaatadaptatie en biodiversiteit op schoolpleinen te versterken.” Scholen zien bovendien dat het sociale klimaat verbetert: “Er wordt minder gepest.” 

Toch zijn er ook uitdagingen. “We dachten eerst dat groen stress zou verminderen, ook bij leerkrachten. Maar uit onderzoek bleek dat zij soms juist méér stress ervaren omdat ze buiten les moeten geven zonder daarvoor opgeleid te zijn. Cultuurverandering is dus essentieel.” 

Beweging in het systeem 

De afgelopen jaren zijn er grote stappen gezet. “Zo’n 2.000 schoolpleinen zijn inmiddels aangepakt.” Vincent werkte samen met provincies zoals Brabant, Overijssel en Gelderland, en bracht verschillende partijen samen in het Nationaal Actieplan Schoolpleinen. “We wilden een brede beweging op gang brengen, waarin sport, pabo, onderwijs en natuur samenwerken. Want terwijl binnen in het klaslokaal veel veranderde, bleef de buitenruimte vaak hetzelfde.” 

Vincent omschrijft zichzelf als nieuwsgierig én eigenwijs. “Ik ga uit van mijn gelijk, tot het tegendeel bewezen is. Tegelijk ben ik benieuwd naar jouw perspectief. Wat drijft jou?” Die openheid hielp hem bij het overbruggen van belangen. “In het begin leek er bij de gesprekken over schoolpleinen in Zeeland een concurrentiestrijd tussen ruimte voor groen en bewegen. Maar door in gesprek te gaan over elkaars doelen, ontstond bijvoorbeeld het project ‘groenebeweegschool.” 

Urgentie 

Ondanks het groeiende besef blijft vergroening van schoolpleinen geen vanzelfsprekendheid. “We bouwen nog steeds scholen met een stenen woestijn eromheen, terwijl we weten dat dat slecht is. “ 

Ook politieke urgentie ontbreekt, aldus Vincent. “Tijdens corona werd luchtkwaliteit belangrijk, elk lokaal kreeg een melder. Maar het best geventileerde ‘lokaal’ is het schoolplein, en dat kwam niet eens in de ministeriële aanbevelingen voor.” 

Bureaucratie en beperkte budgetten belemmeren vergroening. “We hebben een petitie ingediend bij de Tweede Kamer. Het geld is er vaak niet, en dan hoor je: eerst maar een dak boven het hoofd. Terwijl deze scholen gebouwd worden voor toekomstige generaties.” 

Daarnaast ziet Vincent een groeiende groene kansenongelijkheid. “Sommige scholen kunnen subsidies aanvragen en vergroenen, andere niet. Daardoor hangt het af op welke school je zit. Dat is oneerlijk.” 

Natuurinclusiviteit vraagt om samenwerking 

Er is gelukkig ook vooruitgang in beleid. “Het kwaliteitskader onderwijshuisvesting bevat nu een aangepaste paragraaf over buitenruimte. Waar kinderen vroeger buiten minder ruimte hadden dan kippen, is er nu meer aandacht voor groen, schaduw en ruimte per leerling.” 

Voor Vincent gaat natuurinclusiviteit verder dan alleen natuur alleen. “Er zijn verschillende belangen en waarheden. Natuurinclusiviteit komt pas echt verder als je helder bent over wat je nodig hebt, maar ook bereid bent samen te werken.” 

Meer zien? 
In deze video van IVN vertelt Vincent van der Veen hoe groene schoolpleinen bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen én aan een natuurinclusieve samenleving. 

Bekijk de video hier: https://www.youtube.com/watch?v=Onh-uMBBo5w