Nieuwe kerndoelen burgerschap doen geen recht aan de relatie tussen mens en natuur
Burgerschap is één van de basisvaardigheden in het primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo). Partners in het domein Onderwijs in het Collectief Natuurinclusief constateren dat bij burgerschap de focus vaak ligt op de menselijke samenleving en relaties. Vanuit het Collectief Natuurinclusief wordt gepleit voor een breder perspectief op burgerschap, vanuit het besef dat mensen onlosmakelijk verbonden zijn met de natuur. Vorige week hebben 30 docentennetwerken, jongerenorganisaties en maatschappelijke organisaties hun visie en zorgen hierover gedeeld met leden van de Tweede Kamer.
In de Agenda Natuurinclusief 2.0 is de ambitie vastgelegd om het (leren) verhouden tot de natuurlijke omgeving als een integraal onderdeel van burgerschap vast te leggen in de nieuwe kerndoelen voor het funderend onderwijs. Deze kerndoelen vormen de wettelijke basis van het onderwijs en worden momenteel geactualiseerd. Vanuit de duurzame, natuurinclusieve ambities hebben maatschappelijke partners de afgelopen jaren actief bijgedragen aan het actualisatieproces van de kerndoelen. Daarbij is steeds gepleit voor een brede benadering van burgerschap, waarin zorg voor elkaar en zorg voor de leefomgeving onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Over tussenproducten van de kerndoelen waren partners heel enthousiast, over de laatst opgeleverde documenten heerst onvrede.
In de tussenproducten die vorig jaar werden opgeleverd, burgerschap holistisch beschreven. Zo schreef SLO: “Het gaat niet alleen om de maatschappij, maar ook om onze planeet, met aandacht voor de wederzijdse relatie tussen mens en ecosystemen, nu en in de toekomst.” Ook werd veelvuldig aan planetaire vraagstukken gerefereerd.
Deze verwijzingen naar de natuur zijn grotendeels verdwenen in de versie die begin september werd opgeleverd. De verbinding tussen mens en natuur, en de verantwoordelijkheid die daarbij hoort, blijft grotendeels buiten beeld. Terwijl jongeren, docenten en maatschappelijke organisaties juist oproepen tot duurzaam en “planetair” burgerschap: een benadering waarin leerlingen leren hoe maatschappelijke, ecologische en mondiale vraagstukken met elkaar samenhangen, én hoe zij hier zelf invloed op kunnen uitoefenen.
Daarom hebben 30 docentennetwerken, jongerenorganisaties en maatschappelijke initiatieven, waaronder leden van onze werkgroep Wereldburgerschapsonderwijs, een open brief gestuurd aan de Vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zij roepen op om zorg voor duurzame ontwikkeling en onze natuurlijke omgeving nadrukkelijk te verankeren in het burgerschapsonderwijs.
Vanuit het Collectief Natuurinclusief is sindsdien contact geweest met SLO, het expertisecentrum dat de kerndoelen in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft opgesteld. SLO benadrukt dat veel aanknopingspunten voor natuur en duurzaamheid impliciet nog steeds aanwezig zijn. Vanuit het Collectief Natuurinclusief zijn er zorgen over deze insteek, juist omdat het expliciteren van aandacht voor natuur in de praktijk nodig blijkt. SLO heeft de partijen uitgenodigd om hierover het gesprek te vervolgen, op die uitnodiging gaan we uiteraard in.