Zorginstellingen als aandrijver voor een natuurinclusiever voedselsysteem
Een gezonde maaltijd in een ziekenhuis of zorginstelling lijkt vanzelfsprekend. Maar wie goed kijkt naar de herkomst van het voedsel, ziet dat het vaak uit ketens komt die weinig bijdragen aan biodiversiteit, eerlijke prijsvorming of natuurherstel. Dat moet anders, vindt Collectief Natuurinclusief. Samen met MVO Nederland en zorginstellingen is daarom het initiatief Oogsten van Gezondheid gestart. Silke de Jong, projectleider bij MVO Nederland, vertelt meer over het initiatief.
“Oogsten van Gezondheid is een beweging van zorginstellingen die natuurinclusief eten in de gezondheidszorg de norm willen maken", vertelt Silke. “Hier zitten zowel de partijen die vooroplopen als degenen die graag nog stappen willen zetten. Binnen dit collectief kunnen ze elkaar vinden en van elkaar leren.”
Van zorggeld naar gezonde bodem
“Het is eigenlijk bizar dat je in een gezondheidsinstelling soms geen gezond voedsel krijgt. Vooral in de langdurige zorg kan voeding bijdragen aan welzijn en preventie.” Volgens Silke maakt dat Oogsten van Gezondheid ook zo interessant voor gezondheidsinstellingen, want het is een manier om het serveren van gezond, lokaal geproduceerd en natuurinclusief eten haalbaar en aantrekkelijk te maken.
De zorgsector besteedt jaarlijks zo’n twee miljard euro aan voeding. In het grotere geheel van de zorg is dat misschien een bescheiden bedrag, maar voor de landbouw kan het veel verschil maken. Door dit geld te besteden aan voedzame producten van natuurinclusieve boeren, kunnen zorginstellingen bijdragen aan een gezonder én natuurinclusiever Nederland.
Broodje Natuurlijk: van idee naar impact
Om natuurinclusieve inkoop tastbaar te maken, ontwikkelde MVO Nederland het concept Broodje Natuurlijk. Dit zijn smaakvolle broodjes met ingrediënten van boeren uit de regio. “Samen met partners hebben we boeren die natuurinclusief werken samengebracht op één broodje”, zegt Silke. “Dat spreekt tot de verbeelding en maakt het leuk om met verduurzaming bezig te zijn.” Een aantal voorbeelden zijn:
Broodje Nimma (Radboudumc, Nijmegen).
Broodje Utrecht (St. Antonius Ziekenhuis).
Broodje Brainport (Catharina Ziekenhuis, Eindhoven).
Deze initiatieven laten heel mooi en concreet zien hoe natuurinclusieve producten uit de regio gebruikt kunnen worden om gezond én lekker eten te serveren.
Samenwerken aan een nieuwe keten
Maar de weg van boer naar bord is complex. “Een broodje klinkt simpel, maar het duurt soms een half jaar voordat het er ligt,” zegt Silke. “Er zijn afspraken nodig met leveranciers, bezorgers, locaties. De keten is lang.” Duurzame producten worden onderweg vaak duurder door tussenpartijen, want die zijn er veel. Daarom zoekt het collectief naar slimme oplossingen. Silke: “Zo kan je beginnen met één product, zoals het vervangen van je melk door een natuurinclusieve optie. Of als je kaas afneemt die iets duurder is, dan daar net iets minder van te gebruiken”.
Silke heeft ook wat tips voor zorginstellingen die aan de slag willen met natuurinclusieve voeding. “Begin klein. Je wil natuurlijk het liefst het hele voedselsysteem in één keer veranderen, maar dat gaat niet lukken. Kijk naar wat vandaag of morgen al kan. En daarna kom je stap voor stap bij het moment dat je een volledig natuurinclusief aanbod hebt, of je hele aanbesteding op die manier kan inrichten”.
Het is ook waardevol om contact te zoeken met andere zorginstellingen die hier al mee bezig zijn. “We horen ook wel dat het lastig is om collega’s in je organisatie mee te krijgen in zo’n verandering; het vraagt een andere aanpak in de inkoop, bereiding en een andere eetervaring. Door inspirerende verhalen en hindernissen te delen met gelijkgestemden sta je er minder alleen voor.
De eerste stap begint vandaag
De grootste uitdaging? De lange en complexe keten. Maar zoals Silke zegt: “Als je weet wat wél lukt, kun je daar morgen al mee beginnen.” En in 2050? “Dan hoop ik dat er zo’n aantrekkelijk en gevarieerd menu in de gezondheidszorg is, dat mensen er echt blij van worden. En dat koks er ook enthousiast van worden om in de zorg te werken, omdat ze daar echt seizoensgebonden en creatief moeten werken met lokale producten.” En dat is precies waar het collectief voor staat: samen leren, experimenteren en bouwen aan een voedselsysteem dat gezondheid en natuur verbindt.